Szachy na żywo (dla amatorów)

Turnieje dla amatorów

Lokalne turnieje szachowe są słabo reklamowane ale odbywa się ich całkiem sporo i zainteresowany amator bez trudu może znaleźć okazję do pogrania z żywym przeciwnikiem. Szczególnie atrakcyjne dla dorosłego, pracującego człowieka, są trzy formy:

• popołudniowe lub weekendowe turnieje piętnastominutówek - sprawnie przeprowadzony siedmiorundowy turniej partii 15+0 zajmuje ok. 4 godzin,
• turnieje klasyczne (najczęściej zegar 90+30) z rozgrywaniem jednej partii tygodniowo (np. w każdy wtorek o 17:30) przez 2-3 miesiące, dające możliwość zdobywania kategorii PZSzach i rankingu FIDE,
• weekendowe turnieje klasyczne, z graniem kilku partii dziennie w sobotę i niedzielę (czasem przed dwa kolejne weekendy).

Skąd brać informacje o turniejach

Ważnym źródłem informacji o turniejach w Polsce jest strona turniejowa ChessArbitra. Wybieramy status planowane i odpowiednie województwo (raczej województwo niż miasto, sympatyczne imprezy trafiają się i w mniejszych miejscowościach, np. ja z warszawskiego Tarchomina często jeżdżę do Jabłonny), dostajemy listę zapowiedzi.

Turnieje klasyczne są zapowiadane z przynajmniej kilkutygodniowym wyprzedzeniem, turnieje szachów szybkich czasem tylko parę dni przed terminem. Do wielu turniejów można od razu się zgłosić, wypełniając odpowiedni formularz.

ChessArbiter jest programem dla sędziów (rejestrowanie zawodników, ustalanie par, wyliczanie tabel wyników itd) który zdobył w Polsce praktyczny monopol, większość sędziów z niego korzysta. Serwis internetowy stanowi darmowe uzupełnienie, organizatorzy - nawet jeśli promują turniej innymi metodami - zwykle wrzucają doń zapowiedzi (a po rozegraniu turnieju - wyniki).

Drugim istotnym źródłem informacji są strony lokalnych związków szachowych - np. w Warszawie strona MZSzach. Listę wszystkich związków można znaleźć na stronie PZSzach (zakładka ''Związki wojewódzkie''), nie ma tam linków do stron ale można użyć nazw widocznych w adresach email. Mieszkańców Warszawy może też zainteresować klub PZSzach.

Wreszcie, mniej lub bardziej rozbudowane strony informacyjne prowadzi wiele klubów. Dość kompletną listę tych ostatnich da się znaleźć w CR-PZszach (lista Rejestr Klubów, obecnie u dołu lewego menu). Niestety nie ma linków do stron klubowych ale na podstawie nazwy i adresu można je w Google znaleźć. Małe kluby najczęściej koncentrują się na zajęciach dla dzieci i młodzieży ale często organizują też turnieje czy spotkania dla amatorów, jeśli jakiś jest w pobliżu, warto wysłać maila lub zadzwonić. Zapowiedzi niektórych zajęć lub imprez mogą też się trafiać na stronach gmin, dzielnic lub domów kultury.

Honorowa wzmianka dla strony klubu Modus, która przez parę lat była jedynym uporządkowanym źródłem informacji o szachach w Warszawie i na Mazowszu.

Szachy na żywo dla internetowego szachisty

Gra w normalnym turnieju nie wymaga szczególnego przygotowania, jednak do paru rzeczy internetowy szachista musi się przyzwyczaić:

• używamy zegara, po każdym ruchu trzeba go wcisnąć, przy tym trzeba to zrobić tą samą ręką, którą się ruszaliśmy,
• przekroczenie czasu przez przeciwnika musimy zauważyć i zareklamować, nie wygrywa ono automatycznie,
• może się zdarzyć, że przeciwnik wykona nielegalne posunięcie, należy je zareklamować (zgłosić sędziemu), w blitzu oznacza to wygraną, w innych partiach otrzymanie bonusu czasowego,
• dotknięta idzie, postawiona stoi, a chęć poprawienia krzywo postawionej bierki należy zgłosić wyraźnie mówiąc poprawiam,
• trzeba wyłączać telefon, jego dzwonek czy wibracja przegrywa partię,
• w partiach z dłuższym czasem do namysłu należy prowadzić zapis (po wykonaniu każdego ruchu zapisać go na bloczku zapisu).

No i … gramy na szachownicy. Piszę o tym, bo osoby przyzwyczajone do gry na monitorze często potrzebują trochę czasu by przestawić się na obserwację normalnej planszy.

Przed zagraniem istotnych partii warto w miarę możliwości poćwiczyć w warunkach domowych lub w mniej ważnym turnieju (pograć z zegarem, prowadząc zapis i na prawdziwej desce). Pomocny może być zakup szachów i zegara.

Jest też sporo zasad dotyczących różnych szczególnych okoliczności (np. sposobu proponowania i żądania remisu, reklamowania błędnych ruchów czy niewłaściwego zachowania przeciwnika). Omawia je Kodeks szachowy który (zwłaszcza przepisy gry) warto w wolnej chwili przejrzeć. W razie potrzeby zawsze można prosić sędziego o wyjaśnienie wątpliwości.

Kategorie i rankingi

Gra na żywo pozwala walczyć o tytuły (kategorie) i ranking.

W tej chwili dotyczy to tylko partii klasycznych (parogodzinnych). Tak FIDE, jak PZSzach przymierzają się do wprowadzenia rankingów dla szachów szybkich ale są to na razie tylko plany. W Polsce nieoficjalną listę rankingową dla szachów szybkich i blitza prowadzi autor ChessArbitra (patrz zakładka System rankingowy), niestety trafiają tam wyniki tylko części turniejów.

Systemem kategorii zawiaduje Polski Związek Szachowy i przyjęty model (V, IV, III, II i I kategoria, kandydat na mistrza, mistrz krajowy) nie jest uniwersalny (np. w USA zamiast kategorii mamy dziesięć klas oznaczanych literami). Dokładnego sposobu zdobywania kategorii nie będę tu opisywał (patrz na przykład ta strona), w znacznym uproszczeniu: by zdobyć kategorię, trzeba zagrać w turnieju klasycznym, w którym część przeciwników już ją ma, i wypaść w nim dość przyzwoicie.

Ranking FIDE jest liczony przy pomocy algorytmu Elo, tj. podobnie jak na wielu serwerach szachowych, tyle że przeliczanie następuje w cyklach (co 2 miesiące) a nie natychmiast. Aby zdobyć Elo, trzeba zagrać 9 partii przeciwko osobom, które Elo już mają (niekoniecznie w jednym turnieju) i grać je w turniejach zgłoszonych do FIDE (nie wszystkie turnieje są zgłaszane, wiąże się to z dodatkową opłatą).

Informacje typu ile punktów trzeba zdobyć by zrobić kategorię czy czy turniej jest zgłoszony do FIDE można w razie potrzeby uzyskać u sędziego.

Licencje zawodnicze

Licencja zawodnicza PZSzach to (zupełnie nieistotny) kartonik formatu legitymacji szkolnej oraz (nieco ważniejszy) wpis o posiadaniu licencji w rejestrze zawodników.

Biurokratycznym absurdem jest fakt, że uzyskanie tego dokumentu wymaga … przejścia badań u lekarza sportowego. Sensu nie ma to żadnego, nawet poważne schorzenia nie uniemożliwiają gry w szachy, jest to po prostu efekt stosowania ogólnego przepisu obowiązującego wszystkich sportowców. Bokser, maratończyk, piłkarz i szachista - powinni badać się tak samo.

Załatwienie tych badań w normalnym trybie jest kłopotliwe, czasochłonne i kosztowne (lekarzy sportowych jest bardzo niewielu, do tego właściwa wizyta wymaga serii badań przygotowawczych). Kluby radzą sobie zapraszając lekarza na co większe zawody dla dzieci - lekarz w 2-3 godziny bada parędziesiąt osób i za stosunkowo umiarkowaną opłatą wystawia kwitki.

Dobrą nowiną jest, że ta licencja jest amatorowi mało potrzebna, niemal żadne turnieje nie wymagają jej posiadania (jedyny realistyczny wyjątek to III czy IV liga drużynowa). Większe znaczenie licencje mają wśród dzieci i młodzieży, gdzie bywają wymagane w różnego typu juniorskich mistrzostwach i olimpiadach.